تعطیلات نوروز امسال را با دشت های کویرآران و بیدگل سپری کردیم. مناظر زیبا و طبیعت متنوعی دارد، از تپه های ماسه بادی یا به قول سها (دختر کوچکم) "خاک تمیزای اتو کشیده" و تپه های شنی، با درخچه های کوتاه و پراکنده کویری گرفته تا زمین های حاصلخیز در جوار شوره زارهای محصور در بوته زارهای تنک کویری ونهایتا دریاچه نمک و چاله های سنبک و پادگان نظامی و کارخانه فولاد وکاروانسرای مرنجاب، و قصر بهرام و غیره.
و البته تعدادی دشت تازه متولد شده در حوالی جاده های کنار گذرتازه تاسیس و هنوز آسفالت نشده، که موشها! خبرش را سال ها قبل به گوش عده ای رسانده بودند!!! درمحدوده ای مستعد، جاییکه علی رغم بی آبی، دارای انبوه گیاهان کویری خودرو ودرخچه های پرورشی سازمان جنگل بانی است، که بیانگر استعداد حاصلخیزی خاک منطقه است، و نزدیکی به امکانات شهری این زمینهای تفتیده را مرهون لطف زمین خواران کرده است!.
به بهانه دایر نمودن زمین، عده ای نا آگاهانه !!! با دست اندازی به منابع آبهای زیر زمینی و محدود حاشیه کویر که در طول تاریخ بوجود آمده، با حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق ، دشت ها را بوجود آورده اند و اصطلاحا زمین های بایر را دایر کرده اند!!!، تا ذخایر هزاران ساله سفره های آب زیر زمینی را در دوره کوتاه چند دهه ، به طرز ناشیانه ای نابود کنند.
نا گفته نماند که تاسیس صنایعی مانند فولاد که آب فراوانی برای خنک کردن فرآیندها و تجهیزات آن نیاز است، تحت هر عنوان اعم از توسعه و اشتغال زایی ( در واقع اشتغال زدایی با توجه به سرمایه بر بودن و اشتغال زایی کم)، در حاشیه بی آب کویرنابخردانه بوده است.
کویر چگونه جایی است؟ کویر به جایی گفته می شود که شرایط آب و هوایی سخت دارد، مانند بارش کم ، دمای بالا همراه با اختلاف دمای زیاد شب و روز، اختلاف دمای زیاد تابستان و زمستان، باد های شدید و توفان های شن، شورره زارها و البته کمبود آب تازه. همچنین دارای منابع زیر زمینی ( از جمله نفت و گاز ) و روزمینی بسیاری در کنار طبیعت بکر و دست نخورده بهمراه مناظر بدیع طبیعی وهوای پاکیزه و غیره می باشد.
مردم حاشیه کویر در زمانهایی که بهشت اجباری نبود، آب را برای مصارف کشاورزی با زحمت و تلاش زیاد و با حفر قنات از راه های دور ( مناطق کوه پایه ای ) به زمین های حاصل خیز هاشیه کویر می رساندند تا از دسترنج خود ارتزاق نمایند. مسیر قنات از روستا ها و آبادی ها عبور داده می شد تا پاسخ گوی نیاز های شستشوی مردم و آب تنی تابستان های گرم نواحی کویر، کویر نشینان باشد. دشت ها آباد بود و نوعی اقتصاد کشاورزی، زندگی روستاها و شهر های نزدیک را اداره می کرد. اما بعد از اینکه ایمان و بهشت متولیانی پیدا کرد، و مردم از جهت دین و آخرتشان آسوده خاطر شدند!، به کار دنیای خود مشغول شدند واز جمله برای دایر کردن زمین های بایر! چاه های عمیق و نیمه عمیق زیادی حفر کردند و به آبادانی!!! زمین پرداختند، و بعضی ها حتی اسم خیریه هم روی آن گذاشتند. پس از اندکی و بدلیل ازدیاد بی رویه جمعیت ، نیاز مردم به سر پناه باعث می شود مومنینی که زمین های بایر را دایرکرده اند، به فکر تامین زمین برای خانه های مردم بیافتند! (که البته از همان ابتدا ، افتاده بودند) بعد هم زمین ها را با قیمت ها یی که روز به روز با شیب مخالف ایمان مردم! تصاعدی رشد می کنند، به خلق الله بفروشند، البته انصافا وجوحات حق امام و خمس و کمک به دسته جات عزاداری دهه عاشورا و بساط نذری را فراموش نخواهند نمود، تا آن دنیای خود را نیز به بهای اندکی آباد نمایند.
چنین شد که قنات ها خشکید و بیابانها برای پیشروی آماده باش شدند، بطوری که بسیاری از دشت های حاصلخیز که زمانی اقتصاد منطقه را اداره می نمود یا به شهر پیوسته اند ویا جز نامی از آنها باقی نمانده است. اینها همه در حالی است که این روزها سازمانهای حفاظت محیط زیست و جنگل بانی ها تقریبا همه جا حضور دارند، که اگر نبودند چه می شد؟
بهر حال حفظ محیط زیست و منابع طبیعی علا وه بر مدیریت صحیح، نیاز به فرهنگ سازی و اطلاع رسانی به مردم دارد. زمین های خشک امروز و دشت های سر سبز دیروز یاد آور قدر ناشناسی از نعمات آب و آبادانی است.
کویر از زیبایی و وقار ، مناظر جذاب و منحصر به فرد ، از اقیانوس ها و جنگل ها چیزی کمتر تدارد. عظمت و آرامش کویر ، سکوت و صلح مفقود شده در شهر نشینی را هدیه می دهد. در کویر همسایه ها به هم نزدیکترند، آسمان و زمین را می گویم. در کویر آسمان شب بی نهایت است و افق پایانی ندارد. ستارگان درخشان، راه شیری ، خرس بزرگ وخرس کوچک ، شکارچی ، هوای لطیف و پاکیزه، پشه های گزنده و ... و شبهای خنک بر بام های کاه گلی، که در هیاهوی شهر گم شده اند، در کویر خود نمایی می کنند.
اگر کویر می توانست سخن بگوید، از این همه بی توجهی یا کم توجهی چه می گفت؟
کویر مغرور و سربلند است. قناعت هم دارد و به اندک بخشش ابر های عبوری می سازد. کویر کمتربه سایه ابرها وابسته است، و سوزش آفتاب ، این یار با وفا و دیرینه اش را به لطف زودگذر ابر سیاه ترجیح می دهد و به اندک سخاوت وام داران دریا بسنده می کند. کویر به اتفاق گیاهان سخت جانش که ریشه های عمیق و وسیع آنها درس مقاومت و پایداری می دهد، و گیاهان همجوار شوره زار هایش که عشق به زندگی را بیان می کند، درس ایستادگی، قناعت ، و سخاوت می دهد.
کویر اعتراضش به اجحاف طمع کاران را با غرش طوفانش ، و پاشش شنهایش به آسمان ، اعلام می نماید، و دنیای سیاه متجاوزان به حریمش را تیره و تار و روزگار وحشت انگیزشان را وحشت انگیز تر می کند.
یاران با وفای کویر، در پس چهره کبود و برافروخته کویر، آثار محبت و عطوفت ، لطافت و نوازش، عشق و صفا ، و سخاوت و صداقت را می بینند. کویر هر چه دارد بی پرده است. چیزی پنهان از آنچه می بینید ندارد و از پنهان کاران هم متنفر و بیزار است. بی پوشش است مانند شب های پر ستاره اش، مانند آفتاب داغ وسوزانش و مانند چهره بر افروخته وگداخته اش.
بیایید صداقت ، سخاوت ، پایداری ومقاومت را از کویر بیاموزیم و با کویر مهربانتر باشیم.
